مکانیزم ماشه (Trigger Mechanism) سازوکاری حقوقی در چارچوب توافق هسته‌ای برجام است که به کشورهای عضو این توافق اجازه می‌دهد در صورت تخطی ایران از تعهدات هسته‌ای، تحریم‌های بین‌المللی سازمان ملل را به‌صورت خودکار و بدون نیاز به رأی‌گیری دوباره، بازگردانند. این سازوکار برای نخستین‌بار در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که برجام را تأیید می‌کند، تعریف شده است.
فعال شدن این مکانیزم نیازمند طی مراحل مشخصی است. در صورتی که یکی از اعضای برجام مانند فرانسه، بریتانیا یا آلمان ادعا کند که ایران به تعهدات خود پایبند نیست، می‌تواند موضوع را به کمیسیون مشترک ارجاع دهد.
در صورت عدم حل اختلاف، طرف شاکی می‌تواند موضوع را به شورای امنیت ببرد و در این صورت، تحریم‌ها به‌طور خودکار بازمی‌گردند، مگر آنکه شورای امنیت طی ۳۰ روز با قطعنامه‌ای جدید مانع بازگشت تحریم‌ها شود. با توجه به حق وتوی آمریکا، چنین قطعنامه‌ای معمولاً تصویب نخواهد شد.
تعریف مکانیسم ماشه به زبان ساده در جنگ
در زبان ساده، مکانیزم ماشه در عرصه دیپلماسی و روابط بین‌الملل، شبیه ماشه یک اسلحه است. وقتی ماشه کشیده شود، گلوله شلیک می‌شود و دیگر راه برگشتی وجود ندارد. در روابط بین‌الملل هم این اصطلاح به وضعیتی اطلاق می‌شود که به‌محض نقض یک توافق مهم، مجموعه‌ای از اقدامات تنبیهی یا تحریم‌ها به‌صورت خودکار و برگشت‌ناپذیر آغاز می‌شود.
در بستر جنگ و منازعات بین‌المللی، این مکانیزم نوعی ابزار فشار است که بدون نیاز به اجماع مجدد، کشور خاطی را فوراً در معرض مجازات قرار می‌دهد. در مورد برجام، این مفهوم به کشورهایی که نگران فعالیت‌های هسته‌ای ایران هستند، امکان می‌دهد با فعال‌سازی این ابزار، دوباره تحریم‌های سخت‌گیرانه‌ای را اعمال کنند.
سرنوشت ایران بعد از فعال شدن مکانیزم ماشه چیست؟
در صورت فعال شدن مکانیزم ماشه، ایران با یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های سیاسی و اقتصادی سال‌های اخیر مواجه خواهد شد. بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی سازمان ملل، نه‌تنها باعث محدودیت‌های اقتصادی بیشتر می‌شود، بلکه از نظر مشروعیت بین‌المللی نیز تبعات گسترده‌ای دارد.
تحریم‌های تسلیحاتی، ممنوعیت مبادلات بانکی بین‌المللی، محدودیت صادرات نفت، انسداد دارایی‌های خارجی و همچنین کاهش همکاری‌های علمی و هسته‌ای از جمله پیامدهای احتمالی خواهد بود. در چنین شرایطی، مسیر مذاکره برای ایران بسیار سخت‌تر خواهد شد و احتمال افزایش تنش‌های سیاسی و امنیتی در منطقه نیز بالا می‌رود.
اگر مکانیسم ماشه فعال شود چه می‌شود؟
با فعال شدن مکانیزم ماشه، تمامی تحریم‌های سازمان ملل که پیش از برجام علیه ایران وضع شده بودند، به‌صورت خودکار و بدون نیاز به رأی‌گیری بازمی‌گردند. این بدان معناست که تمامی امتیازاتی که ایران طی سال‌ها مذاکره با کشورهای غربی به‌دست آورده بود، به‌یک‌باره از بین خواهد رفت.
فعال شدن این سازوکار، بازارهای مالی را دچار شوک کرده، مبادلات بین‌المللی ایران را محدود می‌کند و سرمایه‌گذاران خارجی را از همکاری با ایران منصرف خواهد کرد. افزون بر این، تحریم‌های تسلیحاتی نیز مجدداً برقرار شده و صادرات و واردات تجهیزات دفاعی ایران محدود خواهد شد. در نتیجه، این اقدام می‌تواند سیاست خارجی جمهوری اسلامی را با چالش‌های جدیدی روبه‌رو سازد.
مکانیزم ماشه شامل چه تحریم‌هایی می‌شود؟
مکانیزم ماشه در صورت فعال شدن، منجر به بازگشت تمام تحریم‌هایی می‌شود که پیش از توافق برجام علیه ایران توسط شورای امنیت سازمان ملل اعمال شده بودند. این تحریم‌ها به‌طور کلی شامل موارد زیر هستند:
-
تحریم تسلیحاتی کامل علیه ایران؛ ممنوعیت فروش یا انتقال هرگونه سلاح و تجهیزات نظامی به یا از ایران.
-
محدودیت در برنامه موشکی ایران و منع آزمایش‌های موشکی بالستیک.
-
انسداد دارایی‌های نهادها و افراد حقیقی و حقوقی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران.
-
ممنوعیت سرمایه‌گذاری خارجی در صنایع کلیدی انرژی، نفت و گاز ایران.
-
محدودیت شدید در مبادلات مالی و بانکی بین‌المللی با ایران.
-
ممنوعیت ارائه خدمات فنی، مهندسی و انتقال فناوری به ایران.
در نتیجه، فعال شدن مکانیزم ماشه می‌تواند کشور را بار دیگر به دوران تحریم‌های سخت بین‌المللی بازگرداند و تبعات اقتصادی و اجتماعی سنگینی در پی داشته باشد.
گردآوری توسط: سایت لوپ بازار
کامنت‌ها (0)
دیدگاه خود را بنویسید